Przy wschodniej ścianie prezbiterium znajduje się ołtarz główny. Wykonali go stolarze i rzeźbiarze bieccy na przełomie szesnastego i siedemnastego wieku. Składa się z blatu stołu ołtarzowego zwanego mensą; tabernakulum, czyli małej szafki; nastawy ołtarzowej, czyli ozdobnej konstrukcji ustawionej za stołem.

Nastawa w kolegiacie w Bieczu zawiera dziewiętnaście figur, dwanaście płaskorzeźb, jeden obraz, czworo drzwi pokrytych malowidłami i dziesięć kolumn. Wykonano ją w całości z drewna.

Jest monumentalna. Przykuwa uwagę ilością elementów i zdobień. Dominuje kolor złoty. Płaskorzeźby, figury i malowidła pokryto także kolorem zielonym, czerwonym i niebieskim. Nastawa ołtarzowa jest proporcjonalna i symetryczna. Oznacza to, że zarówno po prawej jak i po lewej stronie od jej środka ułożono w ten sam sposób figury, płaskorzeźby, kolumny i malowidła. Nastawa u podstawy ma osiem i pół metra długości, jest wysoka na trzynaście metrów. Zwieńczenie nastawy jest trójkątne.

Mensa znajduje się na środku. Na niej stoi tabernakulum. Po prawej i po lewej stronie mensy umieszczono dwoje drzwi. Namalowano na nich sceny. Po lewej: Zmartwychwstanie i Zwiastowanie, po prawej Świętą Rodzinę i Wniebowstąpienie.

Drzwi rozdzielone są płaskorzeźbami pełniącymi funkcję kolumn. To figury pierwszych ludzi. Po lewej jest Adam, po prawej Ewa. Takie rzeźby-kolumny nazywamy atlantem i kariatydą. Nad drzwiami ulokowano płaskorzeźby. Po lewej: Ostatnią Wieczerzę i Chrzest Chrystusa, po prawej: Ofiarę Melchizedeka i Ofiarę Abrahama.

Nad tabernakulum znajduje się centralny punkt nastawy z obrazem „Opłakiwanie Chrystusa”. Sześć płaczących osób pochyla się nad ciałem zdjętym z krzyża. W głębi wznoszą się zalesione pagórki. Obraz jest wysoki na trzy metry i szeroki na około dwa metry. Pochodzi z drugiej połowy szesnastego wieku. Autorstwo przypisywane jest artyście z kręgu Michała Anioła.

Po prawej i lewej stronie obrazu ustawiono po dwie złocone kolumny. Między nimi znajdują się figury i płaskorzeźby. Po lewej figura świętego Piotra, nad nią płaskorzeźba popiersia proroka Jeremiasza. Po prawej figura świętego Pawła, nad nią płaskorzeźba popiersia proroka Izajasza. Na krańcach nastawy ulokowano figury ewangelistów: po lewej świętego Mateusza i Jana. Po prawej świętego Łukasza i Marka.

Tę część nastawy wieńczy gzyms. To pozioma listwa wystająca nieco przed nastawę. Powyżej gzymsu zaczyna się trójkątne zwieńczenie nastawy. Na dole zdobi je płaskorzeźba ukazująca scenę Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny oraz jej wniebowzięcie. Po obydwu stronach płaskorzeźby umieszczono po dwie kolumny. Zostały pomalowane na biało i ozdobione szarymi nieregularnymi liniami. Naśladuje to wygląd marmuru. Pomiędzy kolumnami znajdują się rzeźby Doktorów Kościoła: świętego Grzegorza Wielkiego - papieża, świętego Augustyna, świętego Hieronima i świętego Ambrożego.

Obok kolumn ustawiono postaci świętego Stanisława i świętego Wojciecha oraz popiersia proroka Ezechiela i Daniela. Nad nimi figury świętego Wacława i świętego Floriana. Na krańcach gzymsu ulokowano figury Mojżesza i Dawida.

Najwyższą część nastawy ołtarzowej zdobi płaskorzeźba ze sceną koronacji Najświętszej Marii Panny. Nad nią znajdują się figury świętego Michała Archanioła, świętego Wawrzyńca oraz świętego Szczepana.

tekst: Anna Franik

konsultacja dostępności: Regina Mynarska, Dawid Górny (Fundacja Pełni Kultury)

konsultacja merytoryczna: Damian Nowak (Muzeum Ziemi Bieckiej)

czas powstania: lipiec 2022 roku

Tekst zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu “Biecz – zobaczyć miasto Marcina Kromera. Udostępnienie kultury osobom z niepełnosprawnością wzroku”.