Barbakan powstał jako budowla wojskowa. Obecnie pełni rolę reprezentacyjną. Stanowi świadectwo dawnych czasów. Jest jednym z najciekawszych i najpiękniejszych elementów krakowskiego Starego Miasta. Barbakan wzniesiono w latach 1498 – 1499 według projektu znakomitego, ale nieznanego z nazwiska architekta. Do XVIII wieku prowadzono liczne przebudowy. Potem Barbakan stopniowo niszczał. W latach czterdziestych XIX wieku pracami remontowymi kierował Karol Kremer. Obecny kształt zabytku jest ich wynikiem. Barbakan to przykład architektury późnego stylu gotyckiego. Jego fundamenty zostały wykonane z wapienia i piaskowca. Dolną, ukrytą w ziemi część muru zbudowano z piaskowca. Widoczne partie murów są ceglane, z elementami z piaskowca. Ich szczyt przykrywa spadzisty dach pokryty ceglastymi dachówkami. Głównym kolorem budowli jest barwa cegieł, czyli ciemna czerwień.

Barbakan to grube mury wzniesione na prawie kolistym planie. Pną się na wysokość dwunastu metrów. Budowla posiada dwie bramy - południową oraz Kleparską. Przed bramą południową, od strony ulicy Floriańskiej ciągnie się korytarz długi na jedenaście metrów.  Jego ściany stanowią ceglane mury. Obecnie pokrywa go współczesny półkolisty dach ze szkła. Korytarz ten fachowo nazywany jest szyją. Kończy ją ściana z potężną ostrołukową bramą. Zamyka ją żelazna krata.

Druga brama zwana jest Kleparską. Zgodnie z nazwą zwrócona jest w stronę Kleparza, czyli na zachód. Gdy stoimy wewnątrz Barbakanu, plecami do bramy południowej i szyi, bramę Kleparską mamy bliżej lewej strony. Zamykają ją wysokie na prawie sześć metrów drewniane drzwi.

We wnętrzu murów znajduje się niezadaszony dziedziniec. Jego średnica wewnętrzna wynosi niemal dwadzieścia cztery i pół metra. Zewnętrzna średnica murów Barbakanu przekracza trzydzieści metrów. Ich grubość w dolnych partiach to ponad trzy i pół metra, a górnych – dwa – dwa i pół metra. Mury Barbakanu są koliste w sześćdziesięciu procentach swojego obwodu. Proste są odcinki po obu stronach bramy południowej. Odcinek po lewej ma około sześć i pół metra, a po prawej - prawie dziesięć.

Szczyt murów wieńczy siedem wieżyczek obserwacyjnych. Znajdują się co parę metrów od siebie w kolistej części murów Barbakanu. Są na przemian okrągłe i ośmioboczne. Pokrywają je spiczaste miedziane dachy udekorowane blaszanymi chorągiewkami. Miedź przybrała zielony kolor.

Wewnątrz murów znajdują się wąskie korytarze. Wejście do nich ulokowano na lewo od bramy południowej. Kręte schody pną się parę metrów w górę. Prowadzą do ciasnego korytarza. Wychodzi on na ganek okalający mury od strony dziedzińca na wysokości prawie siedmiu metrów.  Ganek osłania lita, ceglana balustrada. Od dołu podpierają go beżowe kamienne wsporniki. Nad górną krawędzią bramy Kleparskiej z ganku prowadzą w górę schody. Wznoszą się zarówno po prawej i po lewej stronie krawędzi bramy. Prowadzą do najwyższego korytarza wewnątrz murów. Od strony zewnętrznej korytarz ten wystaje poza obręb zasadniczych murów niczym obudowany balkon. Taka część murów obronnych zwie się machikułą. Podpiera ją 105 [sto pięć] beżowych kamiennych wsporników. W górnej części ściany biegnie 99 [dziewięćdziesiąt dziewięć] otworów strzelniczych. Znajdują się one także w podłodze machikuły. Zabezpieczono je kratą.

Niektóre otwory strzelnicze mają kształt dziurki od klucza. Wąska szczelina przechodzi na dole w okrągły otwór. To tak zwane strzelnice kluczowe. Inne mają kształt prostokątny, inne zwieńczone są ostrym łukiem, a jeszcze inne – półokrągłym. Otwory strzelnicze znajdują się także w części murów poniżej machikuły. Umieszczono je także od strony wewnętrznego dziedzińca. Łącznie jest ich 75 [siedemdziesiąt pięć].

Barbakan otacza pozostałość po dawnej fosie. To dół szeroki na: niecałe dwa metry - od strony północnej, a jedenaście metrów - od strony wschodniej i zachodniej oraz głęboki na sześć metrów. Przed bramą Kleparską znajduje się rekonstrukcja drewnianego mostu. Wejście do zabytkowej budowli stanowi brama południowa.